خواص سبوس برنج

سبوس برنج چیست و خواص سبوس برنج
 
Rich Bran
 
فارسی :  سبوس برنج (تی کی تی کی) 
    
 
سبوس برنج عبارت از پوسته خارجی، جنین، لایه آلرون و سلول‌های خارجی چسبیده به آندوسپرم نشاسته‌ای دانه برنج، اوریزاساتیوا از خانواده گرامینه می‌باشد. اوریزا در زبان یونانی به معنای برنج و ساتیوا در لاتین به معنای کشت شده است. برنج یکی از غذاهای اصلی مردم آسیاست و به مقادیر زیاد در چین، هندوستان، ژاپن، تایلند، فیلیپین و ایران کشت می‌گردد. پوست برنج را به وسیله آسیابهای سنگی جدا می‌کنند و سپس برنج به دست آمده را که برنج قهوه­ای نامیده می­شود، پوست می­کَنند و برنج سفید شده را به دست می­آورند که مصرف غذایی دارد و سبوس محصول فرعی آن می‌باشد.
 
 
عصاره سبوس برنج : 
عصاره سبوس برنج عبارت است از عصاره آبی الکلی سبوس برنج که هر میلی لیتر از این عصاره نباید کمتر از 60 میکروگرم ویتامین B1 که معادل 5/14 گرم سبوس برنج است، باشد. مقدار مصرف آن 8 میلی لیتر است. از سبوس برنج روغنی به دست می‌آید که به روغن سبوس برنج1 موسوم است و استخراج آن از سبوس، معمولاً با استفاده از حلال‌ها صورت می‌گیرد. ضمناً باید در نظر داشت که در سبوس برنج نوعی لیپاز فعال وجود دارد که باعث می‌گردد مقدار درصد اسیدهای چرب آزاد را در آن افزایش دهد. روغن سبوس برنج دارای 15- 20 درصد از اسیدهای چرب اشباع شده و 80 تا 85 درصد از نوع اشباع نشده به شرح زیر است:

4/0 تا یک درصد اسید میریستیک، 12- 18 درصد اسید پالمیتیک، 1-3 درصد اسید استئاریک، 40- 45 درصد اسید لینولئیک، به مقدار یک درصد اسید لینولنیک و 2/0 تا 4/0 درصد اسید پالمیتولئیک می‌باشد.

روغن سبوس برنج، به رنگ زرد طلایی است و به سختی، رنگ سفید و روشن پیدا می‌کند و از مشخصات این روغن آن است که تحت اثر گرما تا حرارت 160 درجه، فاسد نمی‌شود.

  - روغن سبوس برنج حاوی ویتامین‌های B و E می‌باشد که باعث تقویت موی سر می‌گردد و رطوبت پوست و موی سر را حفظ می‌کند. 
  - روغن سبوس برنج دارای مواد ضداکسیدان مانند توکوفرول 2 است که در hexane و حلال‌های دیگر مواد روغنی، حل می‌شود. 
  - روغن سبوس برنج، در تهیه صابون، شامپو و فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد مشروط بر آن که مقدار اسیدهای چرب آزاد آن کم باشد یعنی لیپاز فعال و موجود در آن، کاملاً به صورتی غیرفعال در آمده باشد. 
  - عصاره سبوس برنج با تشکیل یک لایه بر روی پوست بعد از شستشو از خشک شدن پوست جلوگیری کرده و از پوست محافظت می‌کند. 

در ژاپن، مدتها از سبوس برنج برای اعمال آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شد. چونکه سبوس برنج رطوبت را در خود حفظ می‌کند و پوست را روشن کرده و از اثر صاف کنندگی پوست برخوردار است.

از عصاره طبیعی سبوس برنج در ساخت کرمهای پوستی استفاده می‌کنند تا خشکی پوست و ترک خوردگی سرآرنج، زانوها، پاشنه پا، دستها و نقاط دیگر بدن را رفع نماید.

استفاده از عصاره سبوس برنج تأثیرات مختلفی روی پوست بدن دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  - رطوبت دهی به پوست و جلوگیری از ترک خوردگی. 
  - نرم کردن پوست به طوری که همیشه حالت مرطوب داشته باشد. 
  - زدودن اکسیژن فعال از سطح پوست به منظور جلوگیری از تشکیل پروکسید چربی. 
  - اینوسیتول به عنوان یکی از اعضای خانواده ویتامین B ، رشد سلول‌های پوستی را افزایش می‌دهد. 
  - آریزانول مانع از پیری پوست شده و اشعه ماورای بنفش خورشید را جذب می‌کند. آریزانول گردش خون را بهبود بخشیده، ترشحات پوستی را افزایش داده و سلول‌های مرده پوست را از بین می‌برد. 
  - اسید فیتیک رشد سلول‌های پوستی را تحریک کرده و به عملکرد پوست کمک می‌کند و سلامت پوست را افزایش می‌دهد
 
فهرست منابع: 
1- آئینه چی، یعقوب- مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران- چاپ دوم انتشارات دانشگاه تهران 1370.

2- زرگری، علی- گیاهان دارویی (جلد چهارم)- چاپ چهارم انتشارات دانشگاه تهران 1369.
مجله اینترنتی مارینا